Groot Nieuws
EO

1 november: De heks en het griezelbeeld

  1. Nieuwschevron right
  2. 1 november: De heks en het griezelbeeld

In Groot Nieuws deze zondag natuurlijk aandacht voor gisteren, Hervormingsdag. Maar ook voor Halloween, dat op dezelfde dag plaatsvond. Predikant Johan Verboom van de Hervormde Gemeente uit Groot-Ammers staat daarom stil bij 1 Samuël 28: 7-17. Zijn thema: De heks en het griezelbeeld.

Groot Nieuws

Muziekgegevens

1) Psalm 106: Looft nu den Heer, want Hij is goed, geen bundel

2) Heft op uw hoofden, poorten wijd!, LvdK gez. 120

3) Mijn ziel wordt beschermd, geen bundel

4) Psalm 31: Op U betrouw ik, Heer der heren, geen bundel

5) U zal ik loven, Heer, Opwekking 145

6) Psalm 91: Hij, die op Gods bescherming wacht, geen bundel

7) Vaste Rots van mijn behoud, Ned. Herv. Bundel gez. 174

8) Wees Bij Ons, geen bundel

9) Als g’ in nood gezeten, Joh. De Heer gez. 7

10) Een vaste burcht is onze God, Joh. De Heer gez. 413

11) A Mighty Fortress Is Our God, LvdK 2013 gez. 898

Meditatie

Beste luisteraars,

Gisteren, 31 oktober, was het Halloween. Een feest dat wint aan populariteit. Mensen gaan de straat op, verkleed, gemaskerd als spookachtige skeletten of heksen. Met Halloween zijn heel wat griezelbeelden te zien.

In de Bijbel staat ook een verhaal over een heks en een griezelbeeld. Ik lees vanmorgen uit de Bijbel: 1 Sam. 28: 7-17:

7 Toen zei Saul tegen zijn dienaren: Zoek een vrouw voor mij die geesten van doden kan bezweren, zodat ik naar haar toe kan gaan en door haar raad kan vragen. Zijn dienaren zeiden tegen hem: Zie, er is in Endor een vrouw die geesten van doden bezweert.

8. Saul vermomde zich, trok andere kleren aan en ging op weg, en twee mannen met hem.

Zij kwamen 's nachts bij de vrouw aan en hij zei: Voorzeg mij toch door de geest van een dode; roep voor mij op wie ik u zal zeggen.

9. Toen zei de vrouw tegen hem: Zie, u weet wat Saul gedaan heeft, dat hij de dodenbezweerders en de waarzeggers uit dit land heeft uitgeroeid. Waarom spant u dan een valstrik voor mijn leven, om mij te doden?

10. Saul zwoer haar bij de HEERE en zei: Zo waar de HEERE leeft, u zal om deze zaak geen straf overkomen.

11. Toen zei de vrouw: Wie zal ik voor u oproepen? En hij zei: Roep Samuël voor mij op.

12. Toen de vrouw Samuël zag, schreeuwde zij met luide stem. De vrouw zei tegen Saul: Waarom hebt u mij bedrogen? Want u bent Saul!

13. De koning zei tegen haar: Wees niet bevreesd, maar wat ziet u? Toen zei de vrouw tegen Saul: Ik zie een goddelijk wezen uit de aarde opkomen.

14. Hij zei tegen haar: Wat is zijn gestalte?

Zij zei: Er komt een oude man op, en hij heeft een mantel om. Toen wist Saul dat het Samuel was. Hij knielde met zijn gezicht ter aarde en hij boog zich neer.

15. Samuel zei tegen Saul: Waarom hebt u mijn rust verstoord door mij op te roepen? Toen zei Saul: Ik ben in grote nood, want de Filistijnen strijden tegen mij en God is van mij weggegaan: Hij antwoordt mij niet meer, niet door de dienst van de profeten, en ook niet door dromen. Daarom heb ik u geroepen, om mij te laten weten wat ik doen moet.

16. Toen zei Samuel: Waarom raadpleegt u míj dan, als de HEERE van u weggegaan is en uw vijand geworden is?

17. Want de HEERE heeft gedaan zoals Hij door mijn dienst gesproken heeft: Hij heeft het koninkrijk van uw hand gescheurd en dat aan uw naaste gegeven, aan David.


Ik wil mediteren over dit gedeelte naar aanleiding van het thema: De heks en het griezelbeeld.

Het is griezelig geworden voor koning Saul. Hij, de grote, lange man, wordt van buitenaf bedreigd: zijn hart beeft voor de Filistijnen, die gaan aanvallen (1 Sam. 28:5). En Sauls hart wordt van binnenuit bedreigd (vs. 5). Zijn hart trilt. Het is ten diepste een beven voor God. Want de Ontzagwekkende heeft zich van Saul afgewend, omdat Saul zijn verantwoordelijkheid niet genomen heeft (1 Sam. 15:11, 23). En als God zich van je afwendt dan ben je volstrekt kansloos. (vs. 6).

Zo is het Godverlaten griezelig geworden in Sauls leven. Spannend. Het einde komt. Hij voelt het. Het is ‘doomsday’. Bedreigd door het einde gaat hij een grens over naar het bovennatuurlijke: de occulte waarzegkunst. Hij komt bij een occulte waarzegster. Een heks. Een dodenbezweerster. Een medium. Zij sleutelt aan de dood. Zij kan doden uit de onderwereld oproepen om via hen verborgen kennis te krijgen van de toekomst.

Verkleed gaat Saul ’s nachts naar de grot van de heks in Endor. Het is waarschijnlijk een dubbelgrot. En Saul staat bij de ingangruimte en de heks dieper in de grot, achter een scherpe bocht, in een tweede ruimte. In die tweede ruimte openbaren de doden zich. De heks ziet dus meer dan Saul. Het is een soort: ‘Ik zie, ik zie wat jij niet ziet.’ Alleen dan in het echt. Het is geen spelletje hier. Het is bloedstollend!

‘Roep Samuël voor mij op!’, gebiedt Saul haar (vs. 11). Samuël, dat is de oude, inmiddels overleden profeet van God. De heks ziet in de tweede ruimte een schim als een goddelijk wezen opkomen uit de grotgrond (vs. 13). Ze gilt en wordt bang. ‘Niet bang zijn. Wat zie je?’, vraagt Saul. ‘Ik zie, ik zie een oude man met een mantel, hij komt op me af.’ (vs. 14) Saul weet het in zijn angstwanen meteen: ‘Samuël!’ (vs. 14) ‘Waarom verstoor je mijn rust?’ (vs. 15), vraagt het beeld dat hij Samuël noemt. Dan klaagt de eenzame Saul zijn nood. ‘Ik ben héél héééél bang, want de Filistijnen staan voor de deur en God is van mij weggegaan. Wat….wat moet ik doen?’ (vs. 15)

Helaas voor Saul maakt het opgeroepen, goddelijke griezelbeeld het alleen nog maar enger. ‘Jij bent Godverlaten, zoals Samuël je al in jouw leven had verteld.’ (vs. 16-17) De doem is onafwendbaar voor Saul. Het loopt slecht voor hem af (vs. 18-19, 1 Sam. 31:3-4).

Dit is een heftige geschiedenis met een rauw einde. Geen happy end. Beste luisteraars, nu kun je de vraag stellen: Was Samuël het ook echt? Of is het projectie van Saul? Ik denk: het doet er niet toe. In de Bijbel lees je in ieder geval nergens over echt contact tussen doden en levenden. God belet waarzeggerij en dodenbezwering, ja al het occulte, in Zijn Wet (Deut. 18:10-12). Want het is realistisch duivels, eng terrein, waar je de griezel en eenzaamheid echt over jezelf afroept.

Maarten Luther, die de Reformatie begon in de 16e eeuw, wat gisteren (31 oktober) op Hervormingsdag werd herdacht, noemt het griezelbeeld van Samuël ‘een spook van de duivel’. Er schuilt dus wel meer in deze wereld, in het onzichtbare om ons heen, dan we vaak denken. Er is veel meer!

Beste luisteraars, daarmee trek ik de lijn voorzichtig door naar nu. Dit soort heidens bijgeloof en schimmige gebruiken bestaan vandaag ook om ons heen. Het occulte, de magie, het griezelige, een heks, een medium, voorspellingen met verborgen kennis, etc., het is in onze tijd rondom ons. Via dat soort ingangen zoekt de duivel invloed op ons leven te krijgen. Hij wil ons bezetten en ons leven vullen met enge griezelbeelden, angstige woorden. En als je erin verstrikt raakte, kun je je zelfs Godverlaten voelen. Zoek dan hulp.

En ik zie -wanneer ik verder lees in de Bijbel- dat in de Naam van Jezus dan een krachtige bevrijding ligt (Hand. 16:18). Ja, in die liefdevolle Naam van Jezus wil God de Vader krachtig, bevrijdend en vertrouwelijk aanwezig zijn in ons leven. Jezus werd van God verlaten aan het kruis, zodat wij nooit meer door God verlaten hoeven te zijn (Matth. 27:46). Jezus is Overwinnaar over het occulte (Kol. 2:15). Wie op Jezus vertrouwt, die wordt beschermd, die is veilig.