3 januari: Ik zal er zijn

Muziekgegevens

1) Ere zij aan God de Vader, LvdK gez. 255

2) Psalm 116: God heb ik lief, want die getrouwe Heer’, geen bundel

3) Daar ruist langs de wolken, Joh. De Heer gez. 33

4) Zijn naam is wonderbaar, Opwekking 4

5) Groot is Uw trouw, o Heer, Joh. De Heer gez. 149

6) God is tegenwoordig, LvdK gez. 323

7) Ik Zal Er Zijn, Opwekking 770

8) Jezus, U naam zij d’ hoogste eer, Joh. De Heer gez. 562

9) Geen andere naam, Opwekking 420

10) Psalm 115: Niet ons, o Heer, niet ons, uw naam alleen, geen bundel

11) Breng dank aan de Eeuwige, Opwekking 331

12) Wat de toekomst brengen moge, Ned. Herv. Bundel gez. 300a

13) Wat de toekomst brengen moge, Joh. De Heer gez. 880

Meditatie

Ja, we zijn het nieuwe jaar weer ingegaan en we vragen ons allemaal af wat zal dit jaar ons brengen. Dat deden we natuurlijk al, maar ik denk dat het dit jaar heel bijzonder is. Hadden we vorige jaar om deze tijd gedacht dat we het afgelopen jaar in een pandemie terecht zouden komen? Wat is 2020 anders gelopen dan we ooit gedacht hadden. Ds. Arie van der Veer stond daar vorige week ook terecht bij stil.

Vorig jaar mocht ik ook de meditatie op de eerste zondag van het nieuwe jaar verzorgen. Ik had toen gekozen voor Psalm 86 en als een soort motto, een soort jaarthema benoemd: Verenig mijn hart om Uw naam te vrezen, of in een andere vertaling: concentreer mijn hart.

Een mooie tekst waarin we opgeroepen worden om onder alle omstandigheden van het leven, ook bij de vele afleidingen die er zijn, je telkens op God te richten. Of zoals het in de berijming staat: neig mijn hart en voeg het saam tot de vrees van uwe naam.

Dit jaar heb ik een ander motto gekozen, en uit de schriftlezing heeft u al wel begrepen welk motto dat is, het luidt: Ik zal er zijn. En u herkent hier ook het mooie lied van Sela in, waar we straks naar gaan luisteren.

De geschiedenis is bekend. In het slot van hoofdstuk 2 staat: God hoorde de jammerklachten van de Israëlieten, dacht aan zijn verbond en trok zich hun lot aan. Dat zij op zich al heel bijzondere zinnen om over na te denken. God trok zich hun lot aan. En u weet, dan wordt Mozes bij de brandende braambos geroepen. Maar hij geeft zich niet zomaar gewonnen, als ik dat zo mag zeggen. Hij onderhandelt met God. Stel dat ik naar de Israëlieten ga, en zeg dat de God van hun voorouders me heeft gestuurd, en ze me vragen, wat is de naam van die God? Wat moet ik dan zeggen. En dan komt het antwoord van God: Ik ben die er zijn zal. Of ik zal er zijn.

U weet dat in het Hebreeuws er eerst een vervoeging staat van de naam Jahwe en daarna de naam Jahwe zelf. Alhoewel, ik spreek de letters JHWH, nu uit als Jahwe, maar die uitspraak is niet zeker. In de loop van de geschiedenis van het volk Israël is er een ontwikkeling geweest waarbij die naam, vanuit het heilig ontzag steeds minder werd uitgesproken. Meestal las men de naam als Adonai, of als Hashem, de naam. Dus de exacte uitspraak weten we niet.

Wel de betekenis: Ik zal er zijn, of ik zal zijn die ik zijn zal, of Ik zal erbij zijn. En misschien wel in de derde persoon: Hij is erbij.

U ziet, allemaal omschrijvingen van een God die nabij is. Daarom wordt deze naam ook wel verbonden met het Verbond. Jahwe als de God van het verbond. Zoals in het slot van hoofdstuk 2 stond. Toen dacht hij aan het verbond dat hij met Abraham, Izak en Jacob had gesloten. Niet voor niets wordt deze naam in het Oude Testament ruim 6.700 keer genoemd.

Wat mooi dat God zich zo aan zijn volk, dat zijn naam vergeten was, openbaarde. En dat deze naam in het Oude Testament,= telkens weer wordt verbonden met aanduidingen als de getrouwe, de trouwhartige, de barmhartige.

Dat mag ons troosten en moed geven aan het begin van dit jaar. Een onzeker jaar, wanneer het gaat om de pandemie, en misschien los hiervan een jaar waar u best tegenop ziet, omdat u de zorgen en de moeite en het verdriet niet bij de jaarwisseling heeft kunnen achterlaten. Maar weet dan: God laat niet los. Ook al kan het best een hele tijd donker zijn, zoals het dat ook was voor het volk van Israël. Hij blijft de Ik zal er zijn. Ik ben die ik ben. Hij is erbij.

En weet u hoe God dat in het diepst heeft getoond. Inderdaad, in de komst van Christus naar deze aarde. Toen was het helemaal: Hij is erbij, of Ik zal erbij zijn. Waarschijnlijk kent u wel de zeven ‘Ik ben’-uitspraken van Jezus in het Evangelie naar Johannes. Inderdaad: Jezus zegt daar zeven keer Ik ben. Zouden zijn toehoorders het begrepen hebben?

Ik ben het brood des levens.

Ik ben het licht der wereld

Ik ben de deur der schapen

Ik ben de goede herder

Ik ben de Opstanding en het leven

Ik ben de weg, de waarheid en het leven

Ik ben de ware wijnstok

Als al de naam Ik zal zijn, die ik zijn zal, een wat mysterieuze blijft, zeker ook omdat die naam niet meer werd uitgesproken, dan geeft Jezus daar een heerlijke invulling aan. Als in het Oude Testament de naam nog verhuld was, dan is deze naam in Jezus tot volle ontplooiing gekomen.

Ik zou over elk van deze zeven ‘Ik ben’-uitspraken een meditatie kunnen houden, maar laat ik het eens anders doen. Welke spreekt u in uw omstandigheden het meest aan? Heeft u troost nodig van de Goede Herder? Aarzelt u rondom de enge poort en mag u nu horen dat Christus de deur der schapen is? Heeft u geloofsmoed nodig in 2021 en mag u nu horen: Ik ben de Opstanding en het leven?

Ik vind het zo mooi dat Jezus ons als het ware de diepe betekenis laat zien van die geheimzinnige en tegelijk moedgevende ‘Ik zal zijn’-naam uit het Oude Testament. Daaruit blijkt ook maar weer dat deze God inderdaad de Getrouwe is, de Barmhartige. Want hoeveel keer heeft het volk Israël deze naam de rug niet toegekeerd? En toch telkens weer dacht God aan zijn verbond. En hoeveel keer hebben wij God de rug niet toegekeerd, en toch blijft hij de getrouwe, ook in 2021. Hij blijft de herder, de deur, de weg, de opstanding en het licht der wereld. Ik ben. Ik zal er zijn.

Met deze God mogen we het jaar 2021 ingaan. Juist als het misschien wel in het groot, in de wereld, of in ons land; of in het klein, in uw en mijn leven een onzeker jaar wordt.

Hoe heet u, vraagt Mozes? En God zegt: zeg maar tegen de Israëlieten: Ik zal er zijn heeft mij gestuurd. Maar het gaat nog dieper. `In de nacht van het verraad, vraagt de hogepriester: Bent u de Messias, de zoon van God? En wat zegt Jezus dan? Ik ben. Ik ben het.

Dan wordt die wonderlijke naam uit het Oude Testament verbonden aan het grote heilswerk van de Drieenige God. Ik ben het.

Wat is dat een troost voor aangevochten zielen, of voor u die misschien heel erg tegen dit jaar opziet. God is de getrouwe, die zijn trouw heeft laten zien. In het lijden en in de Opstanding. Zo lijdt de grote Ik ben met u en met mij mee. Zo draagt Hij ons leven en zo overwint hij de dood door zijn Opstanding. En ja dan mogen we zingen.

Hoe wonderlijk schoon is uw eeuwige naam

Verborgen aanwezig deelt uit mijn bestaan.

Waar ik ben, bent u wat een kostbaar geheim.

Uw naam is Ik ben. En ik zal er zijn.