'The Ditch Trilogy': hoe Neil Youngs dieptepunt zijn hoogtepunt werd

'Harvest' had Neil Young veel gegeven. Het album was in 1972 niet weg te denken uit de albumlijsten. Hitsingles 'Old Man' en 'Heart Of Gold' gedijden goed in de folkopleving van begin jaren '70. Maar Young maakte snel genoeg kennis met de keerzijde van zijn succes. Hij wilde niet dat 'Harvest' zijn signatuuralbum zou worden; het was naar zijn mening te gepolijst, te commercieel. "Ik was ineens middle of the road", schreef Young later bij zijn compilatieplaat 'Decade'. "Dat pad bewandelen werd al snel een kwelling, dus ik koos voor de greppel. Die weg was ruwer, maar de mensen daar waren een stuk boeiender." 

Ruw is nog eufemistisch uitgedrukt. Neil Young kampte met verschrikkelijke rugpijn, zijn relatie met filmster Carrie Snodgress liep op de klippen en zijn pasgeboren zoontje had een hersenverlamming. En dan was er nog Danny Whitten, zijn beste vriend van begeleidingsband Crazy Horse. Al op 'Harvest' horen we over de drugsproblematiek waar Whitten mee kampte. 'Every Junkie's like a settin' sun', zingt hij op 'The Needle And The Damage Done'. In zijn staat van drugsmisbruik vond Young het onverantwoord om Whitten mee te nemen op tournee. De avond dat Whitten dat te horen kreeg, stierf hij aan een overdosis.

Hier begint het drieluik van greppelplaten.

Luik 1: 'Time Fades Away'

Van de tour die volgde werd een livealbum gemaakt: 'Time Fades Away'. Dat Neil Young door de dood van zijn vriend, zijn moeilijke relatie, depressies en rugpijn een rampzalige tijd doormaakte, daar kwam het publiek snel genoeg achter. Men verwachtte de zoete folksongs van 'Harvest', maar ze kregen harde gitaren, ruw spel en nummers die ze nooit eerder hadden gehoord. "Geldgedoe heeft dit album verpest, maar ik heb het toch uitgebracht, zodat iedereen ziet wat er met je gebeurt als je het een tijd helemaal kwijtraakt", aldus Young over dit album in een later commentaar.

Luik 2: 'Tonight's The Night'

Alsof het allemaal niet erger kon, overleed in de zomer van '73 Bruce Berry, jarenlang roadie van Neil Young. Het startschot voor 'Tonight's The Night', album 2 in de trilogie, was gegeven. Neil Young schreef het openingsnummer over Berry, met beschrijvingen van de Ford Econoline waarmee zijn vriend altijd rondreed. De helft van het album kwam op dezelfde dag tot stand en werd ook live opgenomen. Zelden klonk Young zo rauw en ongepolijst als op deze plaat. En op de albumhoes staat een vernietigende, Nederlandstalige recensie uit OOR.

Luik 3: 'On The Beach'

De platenmaatschappij was behoorlijk ontevreden met 'Tonight's The Night' en ze wilden niet dat het album uitgebracht zou worden. Daarom kwam eerst 'On The Beach', dat Neil Young een paar maanden na 'Tonight's The Night' opnam. Hij was al een beetje uit het persoonlijke dal geklommen en daarom klinkt het album wat lichter dan de rest. De thema's op het album gaan ook verder dan alleen hijzelf: 'Revolution Blues' gaat bijvoorbeeld over Charles Manson, die tijdens het hippietijdperk helemaal doorgedraaid was en een serie wrede moorden pleegde. Afsluiter 'Ambulance Blues' gaat over het onrecht dat Native Americans wordt aangedaan, de recessie en leugens van politici. Voor veel fans is dit een favoriet nummer, al speelt hij het zelden. Bijzonder dus, dat Neil Young zijn concert in Groningen afgelopen zomer opende met deze song.